Турецкий фактор в уйгурском вопросе Китая
https://doi.org/10.22162/2619-0990-2024-74-4-734-749
Аннотация
Введение. В последнее время активизируется критика китайского руководства по вопросу ситуации в Синьцзян-Уйгурском автономном районе. Ряд исследований ООН, а также негосударственных организаций обвиняют КНР в нарушении прав уйгурского населения. Западные государства используют данную проблему как инструмент политического давления на КНР. В то же время реакция на данные события руководства Турции ― государства, которое позиционирует себя как лидера «тюркского мира» ― остается сдержанной. Материалы и методы. В рамках статьи, опираясь на методологию интернационализации (расширения) этнического конфликта и структурно-реалистический подход в теории международных отношений, авторы определяют главные факторы внешнеполитического курса Турции по проблеме уйгуров. В работе использованы методы исторического и ситуационного анализа, проведен анализ документов и заявлений лиц, принимающих решения, мониторинг СМИ для определения наиболее конфликтных моментов турецко-китайских отношений и их причин. Результаты. В данном исследовании посредством исторического и ситуационного анализа выявлено, что турецкое руководство ведет двойственную политику по вопросу нарушения прав мусульманского населения Синьцзян-Уйгурского автономного района, являющуюся отражением противоречия между «неоосманским» видением роли Турции в современном мировом порядке и необходимостью проведения прагматичного внешнеполитического курса в духе политического реализма. Учитывая возвышающуюся роль КНР в современной системе международных отношений и ее закрепление в качестве одного из ключевых центров силы в формирующемся многополярном мире, Турция отказывается от активной критики в адрес китайского руководства. Выводы. В качестве основных факторов двойственности позиции Турции в отношении уйгурской проблемы в КНР выявлены: с одной стороны, «неоосманские» амбиции страны и поддержка уйгуров в общественном сознании, а с другой стороны, беспрецедентный валютно-финансовый кризис в Турции, необходимость поиска иностранных инвестиций в страну, участие в китайской инициативе «Один пояс ― один путь» и военно-техническое сотрудничество между Турцией и Китаем. Результаты исследования показывают приверженность турецкого руководства традиционным принципам политического реализма, согласно которым главными национальными интересами государства являются обеспечение безопасности населения и стабильности экономического развития страны.
Об авторах
Давид Гургенович БдоянРоссия
кандидат исторических наук, доцент
Татьяна Николаевна Литвинова
Россия
доктор политических наук, доцент, профессор
Список литературы
1. Доклад ООН 2022 — Доклад ООН: КНР несет ответственность за «серьезные нарушения прав человека» в провинции Синьцзян [электронный ресурс] // UN News. 2022. URL: https://news.un.org/ru/story/2022/08/1430722 (дата обращения: 15.03.2024).
2. Мехдиев 2016 — Мехдиев Э. Т. «Неоосманизм» в региональной политике Турции // Вестник МГИМО-Университета. 2016. № 2. Т. 47. С. 32–39. DOI: 10.24833/2071-8160-2016-2-47-32-39
3. Товсултанов и др. 2021 — Товсултанов Р. А., Товсултанова М. Ш., Галимова Л. Н. Турецкая политическая доктрина «неоосманизма»: между символическим и реальным содержанием // Самарский научный вестник. 2021. Т. 10. № 4. С. 230–234. DOI: 10.17816/snv2021104216
4. Третьяк 2022 — Третьяк С. С. Концепция Ахмета Давутоглу «Стратегическая глубина»: теория и практика // Ученые записки Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского. Философия. Политология. Культурология. 2022. № 2. С. 109–123.
5. Турецкий премьер 2009 — Турецкий премьер сравнил беспорядки в Синьцзяне с геноцидом [электронный ресурс] // РИА Новости. 2009. 10 июля. URL: https://ria.ru/20090710/176941567.html (дата обращения: 15.10.2023).
6. Ağirman 2022 — Ağirman E. The Belt Road Initiative: Prospects and Threats for Turkish Economy // Social Sciences Studies Journal. 2022. Vol. 8. Iss. 94. Pp. 256–265. DOI: 10.26449/sssj.3792
7. Aydogan 2022 — Aydogan M. China's 'unease' over Türkiye's support for Uyghur has hurt ties: Foreign Minister Cavusoglu [электронный ресурс] // Anadolu. 2022. 29 December. URL: https://www.aa.com.tr/en/turkiye/chinas-unease-over-turkiyes-support-for-uyghur-has-hurt-ties-foreign-minister-cavusoglu/2775432 (дата обращения: 15.10.2023).
8. Bonnenfant 2020 — Bonnenfant Isık Kuscu. Türkiye ve Dünyada Uygur Diasporası // Türkiye Günlüğü. 2020. Sayi. 143. Yaz. Pp. 110–119.
9. Bonnenfant 2022 — Bonnenfant Işık Kuşçu. Stateless Diasporas and China’s Uyghur Crisis in the 21st Century // Oxford Research Encyclopedia of International Studies. 2022. URL: https://oxfordre.com/internationalstudies/view/10.1093/acrefore/9780190846626.001.0001/acrefore-9780190846626-e-751 (дата обращения: 15.10.2023). DOI: 10.1093/acrefore/9780190846626.013.751
10. Çakırer-Özservet 2015 — Çakırer-Özservet Y. Zeytinburnu’nda Doğu Türkistan Türklerinin Ulusötesi Bellek Eklemlenmesi [электронный ресурс] // Marmara Üniver-sitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 2015. Cilt 3. Sayı 1. Рp. 59–80. DOI: 10.14782/SBD.2015112078
11. Carment et al. 2009 — Carment D., James P., Taydas Z. The Internationalization of Ethnic Conflict: State, Society, and Synthesis // International Studies Review. 2009. Vol. 11. No. 1. Pp. 63–86. DOI: 10.1111/j.1468-2486.2008.01825.x
12. Chan 2023 — Chan M. China Cautiously Eyes Defence Production Opportunities With NATO Member Turkey [электронный ресурс] // South China Morning Post. 2023. 20 July. URL: https://www.scmp.com/news/china/military/article/3228264/china-cautiously-eyes-defence-production-opportunities-nato-member-turkey (дата обращения: 15.10.2023)
13. Chen 2021 — Chen J. Y.-W. Ethnic Conflict in Xinjiang and Its International Connections // The Routledge Handbook of Race and Ethnicity / ed. by M. Weiner. London: Taylor & Francis Group, 2021. Pp. 231–243. DOI: 10.4324/9781351246705
14. China is Playing 2022 — China is Playing by Turkey’s Media Rules [электронный ресурс] // Carnegie Endowment for International Peace. 2022. 9 November. URL: https://carnegieendowment.org/2022/11/09/china-is-playing-by-turkey-s-media-rules-pub-88368 (дата обращения: 15.10.2023).
15. China says 2015 — China says no ‘Uighur problem’ after Turkey protests [электронный ресурс] // Al Jazeera. 2015. 6 July. URL: https://www.aljazeera.com/news/2015/7/6/china-says-no-uighur-problem-after-turkey-protests (дата обращения: 15.10.2023).
16. Clarke 2011 — Clarke M. E. Xinjiang and China's Rise in Central Asia: A History. 2011. London: Routledge. 224 p.
17. Cumming-Bruce 2018 — Cumming-Bruce N. U. N. Panel Confronts China Over Reports That It Holds a Million Uighurs in Camps [электронный ресурс] // New York Times. 2018. 10 August. URL: https://www.nytimes.com/2018/08/10/world/asia/china-xinjiang-un-uighurs.html (дата обращения: 15.10.2023)
18. Dorronsoro, Gourisse 2015 — Dorronsoro G., Gourisse B. The Turkish Army in Politics // Revue Française de Science Politique. 2015. Vol. 65. No. 4. Pp. 609–631. DOI: 10.3917/rfsp.654.0609
19. Doyon 2011 — Doyon J. Xinjiang and Sino-Turkish Ties // China Perspectives. 2011. No. 1. Pp. 75–76. DOI: 10.4000/chinaperspectives.5470
20. Duerkop 2020 — Duerkop C. Turkey-China Relations: Closer Yet Apart [электронный ресурс] // EAI Background Brief. 2020. No. 1526. URL: https://research.nus.edu.sg/eai/wp-content/uploads/sites/2/2020/12/EAIBB-No.-1526-Contemporary-Turkey-China-relations-2.pdf (дата обращения: 15.10.2023).
21. Emet 2009 — Emet Erkin. 5 Temmuz Urumçi Olayı ve Doğu Türkistan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2009. 173 p.
22. Erdem 2017 — Erdem C. Y. Ottomentality: Neoliberal Governance of Culture and Neo-Ottoman Management of Diversity // Turkish Studies. 2017. Vol. 18. No. 4. Pp. 710–727. DOI: 10.1080/14683849.2017.1354702
23. Global Ratings 2015 — Global Ratings for China [электронный ресурс] // Pew Research Center. 2015. URL: https://www.pewresearch.org/global/2015/06/23/global-publics-back-u-s-on-fighting-isis-but-are-critical-of-post-911-torture/bop-report-14/ (дата обращения: 15.10.2023).
24. Goldman 2022 — Goldman D. Crisis-Hit Turkey Survives as Extension of China // Asia Times. 2022. URL: https://asiatimes.com/2022/02/crisis-hit-turkey-survives-as-an-extension-of-china/ (дата обращения: 15.10.2023).
25. Hayit 1971 — Hayit B. Türkistan Rusya ile Çin Arasında. Ankara: OTAĞ YAYINLARI, 1971. 458 p.
26. Heraclides 1991 — Heraclides A. The Self-Determination of Minorities in International Politics. Portland, OR: Frank Cass, 1991. 291 р.
27. Hu, Lei 2009 — Hu Yinan, Lei Xiaoxun. Urumqi Riot Handled ‘Decisively, Properly’ [электронный ресурс] // China Daily. 2009. 18 July. URL: https://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8444365.htm (дата обращения: 15.10.2023).
28. Huang et al. 2020 — Fei H., Kuankuan S., Mingjie Z., Stathi S., Vezzali L. Can interethnic contact between majority (Han) and minority (Uyghur) people in China influence sense of Chinese national Community? The role of positive and negative direct, extended and vicarious intergroup contact // International Journal of Intercultural Relations. 2020. Vol. 77. Pp. 125–139. DOI: 10.1016/j.ijintrel.2020.05.008
29. Interesse 2022 — Interesse G. China-Türkiye: Bilateral Trade and Future Outlook [электронный ресурс] // China Briefing. 2022. 23 August. URL: https://www.china-briefing.com/news/china-turkey-bilateral-trade-and-investment-profile/ (дата обращения: 15.10.2023).
30. Kamalov 2016 — Kamalov A. Birth of Uyghur National History in Semirech’ye // Oriente Moderno. 2016. Vol. 96. No. 1. Pp. 181–196. DOI: 10.1163/22138617-12340099
31. Kaya 2013 — Kaya K. Turkey and China: Unlikely Strategic Partners [электронный ресурс] // Foreign Military Studies Office. FMSO Monographs. 2013. 16 p. URL: https://community.apan.org/wg/tradoc-g2/fmso/m/fmso-monographs/200396 (дата обращения: 15.10.2023).
32. Köprülü 2021 — Köprülü T. Legal Assessment of the Extradition Treaty Between Turkey and the People’s Republic of China [электронный ресурс] // Journal of Penal Law and Criminology. Istanbul University Press. 2021. Vol. 9. No. 1. Pp. 85–133.
33. Liang 2023 — Liang Xinlu. China Pledges to Boost Imports, Encourage Firms to Invest in Turkey [электронный ресурс] // South China Morning Post. 2023. 27 July. URL: https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3229098/china-pledges-boost-imports-encourage-firms-invest-turkey?campaign=3229098&module=perpetual_scroll_0&pgtype=article (дата обращения: 15.10.2023).
34. Özcan 2020 — Özcan Yurter. Doğu Türkistan & Uygur Türkleri. Tarih, Kimlik ve Siyaset [электронный ресурс] // CHP ABD Temsilcisi. 2020. Ekim. Pp. 1–24. URL: https://cdn.odatv4.com/images2/2020_10/2020_10_09/chp_rapor.pdf (дата обращения: 15.01.2024)
35. Feng et al. 2017 — Feng Q., Lu Y., Ni X., Yuan K., Yang Y., Yang X., Liu C., Lou H., Ning Z., Wang Y., Lu D., Zhang C., Zhou Y., Shi M., Tian L., Wang X., Zhang X., Li J., Khan A., Guan Y., Tang K., Wang S., Xu S. Genetic History of Xinjiang’s Uyghurs Suggests Bronze Age Multiple-Way Contacts in Eurasia // Molecular Biology and Evolution. 2017. Vol. 34. No. 10. Pp. 2572–2582. DOI: 10.1093/molbev/msx177
36. Regan 2002 — Regan P. Civil Wars and Foreign Powers: Interventions and Intrastate Conflict. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press, 2002. 172 p. DOI: 10.3998/mpub.16706
37. Rong 2006 — Rong Ma. Ethnic Relations in Contemporary China: Cultural Tradition and Ethnic Policies Since 1949 // Policy and Society. 2006. Vol. 25. No. 1. Pp. 85–108. DOI: 10.1016/S1449-4035(06)70128-X
38. Rothschild 1981 — Rothschild J. Ethnopolitics: A Conceptual Framework. 1981. New York: Columbia University Press, 290 p.
39. Schichor 2009 — Schichor Y. Ethno-Diplomacy: The Uyghur Hitch in Sino-Turkish Relations. East-West Center. Policy Studies 53. 2009. 85 p.
40. Shame for humanity 2019 — ‘Shame for humanity’: Turkey urges China to close Uighur camps [электронный ресурс] // Al Jazeera. 2019. 10 February. URL: https://www.aljazeera.com/news/2019/2/10/shame-for-humanity-turkey-urges-china-to-close uighur-camps (дата обращения: 15.10.2023).
41. Söylemez 2017 — Söylemez M. Turkey and China: An Account of a Bilateral Relations Evolution [электронный ресурс] // Asia Centre. DGRIS. Note d’actualité n°22/24 de l’Observatoire de la Chine, cycle 2017–2018, Décembre 2017. URL: https://asiacentre.eu/wpcontent/uploads/2021/11/22-Soleymez-ChineTurquie_Dec2017.pdf (дата обращения: 15.10.2023).
42. Turkey's Erdogan 2022 — Turkey's Erdogan Targets Joining Shanghai Cooperation Organisation, Media Reports Say [электронный ресурс] // Reuters. 2022. 17 September. URL: https://www.reuters.com/world/middle-east/turkeys-erdogan-targets-joining-shanghai-cooperation-organisation-media-2022-09-17/ (дата обращения: 15.10.2023).
43. Xinjiang Population 2021 — Xinjiang Population Dynamics and Data — September 2021 [электронный ресурс] // The State Council Information Office of the People’s Republic of China. 2021-12-16. URL: http://zw.china-embassy.gov.cn/eng//zgjj/202112/t20211216_10470540.htm (дата обращения: 15.10.2023).
44. Xinjiang report 2022 — Xinjiang report: China must address grave human rights violations and the world must not turn a blind eye, say UN experts [электронный ресурс] // United Nations Office of the High Commissioner. United Nations. 2022. 7 September. URL: https://www.ohchr.org/en/press-releases/2022/09/xinjiang-report-china-must-address-grave human-rights-violations-and-world (дата обращения: 15.10.2023).
45. US Questions 2010 — US Questions Turkey’s Military Exercise With China [электронный ресурс] // Atlantic Council. 2010. 1 October. URL: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/natosource/us-questions-turkeys-military-exercise-with-china/ (дата обращения: 15.10.2023).
46. Yang 2015 — Yang Y. Turkey to Get Railroads from China [электронный ресурс] // BRICS Information Sharing & Exchanging Platform. 2015. URL: http://www.brics-info.org/turkey-to-get-railroads-from-china/ (дата обращения: 16.01.2024).
47. Zang 2015 — Zang X. Ethnicity in China: A Critical Introduction. 2015. New York: Polity, 200 p.
48. Zenz 2018 — Zenz A. ‘Thoroughly reforming them towards a healthy heart attitude’: China’s political re-education campaign in Xinjiang // Central Asian Survey. 2018. Vol. 38. No. 1. Pp.102–128. DOI: 10.1080/02634937.2018.1507997
Рецензия
Для цитирования:
Бдоян Д.Г., Литвинова Т.Н. Турецкий фактор в уйгурском вопросе Китая. Oriental Studies. 2024;17(4):734-749. https://doi.org/10.22162/2619-0990-2024-74-4-734-749
For citation:
Bdoyan D.G., Litvinova T.N. The Turkish Factor in China’s Uyghur Question. Oriental Studies. 2024;17(4):734-749. (In Russ.) https://doi.org/10.22162/2619-0990-2024-74-4-734-749

Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 License.